Имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти ҷомеа оғози дигаргунии куллӣ дар ҳаёти халқи тоҷик гардид. Ин сулҳ ба ҳазорон гурезагону ҳамватанони бегуноҳ, ки иҷборан тарки ватану манзил карда буданд шуълаи умед бахшид. Ҳаёти сиёсӣ, иҷтимоӣ ва маънавии халқи тоҷик ба куллӣ тағйир ёфт. Натиҷаи заҳмату талошҳои шабонарӯзӣ ва ҷасорату матонати Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки рӯзгори тинҷу осуда ва зиндагии шоиста насиби мардуми тоҷик гардид.
Ин рӯйдоди муҳими таърихиро мебояд бо хатти заррин дар сафҳаҳои нодири таърихӣ навишт. Пас аз ҳашт даври гуфтушунид, 27-уми июни соли 1997 миёни Ҳукумати ҷумҳурӣ ва мухолифин, дар шаҳри Маскав, “Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон” ба имзо расид. Маҳз ҳамин Созишнома кишварро аз нобудӣ ва мардумро аз парокандашавӣ эмин монд. Ин санади сулҳу созиш умедҳои барбодрафтаи халқи тоҷикро дубора эҳё намуд.
Солҳои мудҳише, ки халқи тоҷик бо он рӯ ба рӯ шуд (солҳои 1992-1997) беш аз 100 ҳазор кас кушта ва тахминан 1 миллион кас гуреза ва муҳоҷири иҷборӣ шуданд. Хисороти иқтисодии ин ҷанг дар Ҷумҳурии Тоҷикистон беш аз 10 миллиард доллари амрикоиро ба бор овард, ки ин як таккони ваҳшатборе барои халқи тоҷик пас аз пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ гардид. Ҷанги хонумонсӯз, ки дар натиҷаи он куштаю захмиҳои зиёд ва ҳазорон иншооту корхонаҳои валангорро аз худ боқӣ монд, хотима ёфт. Бо итминони комил метавон гуфт, ки хидматҳои содиқонаву софдилонаи Сарвари давлат буд, ки орзуву омолҳои чандинсолаи халқи тоҷик амалӣ гардид. Пас аз имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ мақоми татбиқкунандаи он – Комиссияи оштии миллӣ (КОМ) вазифаи муҳим ва пурмасъулиятро иҷро кард. Барои иҷрои протоколҳои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ монеаҳои айнӣ ва зеҳнӣ батадриҷ рафъ карда мешуд.
Аз ҷумла, ба Ватан баргадонидани гурезагон, ҳалли проблемаҳои сиёсӣ, иқтисодӣ, таъмини мардум бо озуқаворӣ дар он шароит кори начандон осон буд. Оҳиста-оҳиста, зина ба зина сулҳу амният имкон дод, ки Тоҷикистони тозаистиқлол захмҳои давоми ҷанг гирифтаи хешро даво бахшаду ба бунёди давлатдории навин қадам гузорад. Воқеан ҳам, сулҳи деринтизор бо имзои худ самараи некашро дар номаи наҷоти миллат гузошт.
Тошмухамедова Шаҳноза,
сармутахассиси Раёсати ҳуқуқ, кадр ва корҳои махсуси
Хадамоти муҳоҷират
