Инсон бузургтарин наслест, ки маҳз тавассути ақлу хирад, илму маданият, фарҳангу адаби худ аз дигар офаридаҳо фарқ мекунад.

Инсон – дорои ақлу заковати бузург буда, мебинад, мешунавад, дарк мекунад ва ҳамаи дидаву шунидаҳояшро бо ёрии ақлу идрок натиҷагирӣ намуда, худро аз бадию ноҷуриҳо дар канор мегирад. Маҳз ҳамин канорагириҳо инсони комилро дар зиндагӣ соҳибмаърифату бомаданият ва бузургдил мегардонад.

Кист инсони комил? Он касест соҳибмаърифат, донишманд, соҳибистеъдод, накӯкор ва ибратомӯзи имрӯзи рӯзгор.

Ӯ, касест, ки суханаш адаб, ишорааш маънӣ, кирдору рафтораш кони ҳусну масоҳат ва хираду заковаташ дурри ноёбу гаронбаҳост. Ӯ касест, ки ҷомеа аз ӯ ибрат мегирад. Албатта, инсони комил ҳеҷ гоҳ пайи хислатҳои номатлуб нест. Инсони комилу соҳибхирад аз бадӣ худро канор мегирад. Дар ҷамъомаду нишастҳое, ки зиёну бадӣ мегирад, иштирок намекунад. Бо инсоне, ки беадабу бетарбия, разилу мардумфиребанд, ошноӣ пайдо намекунанд.

Алалхусус имрӯзҳо масъалае, ки ҷомеаи ҷаҳониро ба таҳлука овардааст ин ифротгароӣ ва хатарҳои он мебошад.

Ифротгароӣ – падидаи нав нест. Ҳанӯз дар давраҳои қадим зуҳур карда буду гоҳ-гоҳе аз худ дарак медод. Он на фақат дар доираи дин аст, балки дар дигар масъалаҳои иҷтимоӣ ва сиёсӣ низ дида мешавад.

“Ифротгароӣ” аз ду реша иборат буда, якум аз забони арабӣ “ифрот”, яъне “фаторат”, “бесарусомонӣ”, “хароҷу мароҷ” ба миён овардан, дигаре аз вожаи форсӣ “гаро” иборат аст, ки “гаровидан”, “шомил гаштан” ва “майл кардан” аст. Пас аз ин калима ва гурӯҳҳоро чунин шарҳ додан мумкин аст:

• Дар ҷомеа ва шуури ӯ як бесарусомоние ба вуҷуд овардану ба мақсади нопокӣ хеш ноил гаштан аст.

Ифротгароён дар ҳама мазҳабу динҳои олам арзи ҳастӣ доранд. Онҳо имконият ҷуста, фурсат ёфта, худро инкор менамоянд.

“Ифротгароӣ” – ғайр аз дин дар масъалаҳои иҷтимоӣ низ худро ошкор месозанд. Ин гуна ифротгароён аз норасогиҳои ҷамъият, шароити номуси мардум истифода бурда, бо роҳҳои таҳдиду куштор андешаҳои хешро ирсол медорад.

Хислатҳои номатлуб кадомҳоянд ва онҳо аз куҷо сар мезананд?

Пеш аз ҳама бешуурӣ, беадабӣ, бемаданиятӣ, дуздию мардумфиребӣ, авбошию бадмастӣ, кинаҷуиву бешармӣ, ноадолатию разилӣ ва амсоли ин ба қатори хислатҳои номатлуб дохил мешаванд, ки инсонро ба касалию беиффатӣ ва беобругиву шармандагӣ оварда мерасонад.

Албатта, агар кас дидаву дониста ин гуна хислатҳоро ихтиёр кунаду зиндагии худро барбод диҳад, дар ҳисоби инсонҳои комил буда наметавонанд.

Аҷдодони мо бофарҳангу зирак, доно ва дурандеш буданд. Аз ин рӯ, мо, зиёиён бояд масъулияти хешро дар ҷомеа ба таври зарурӣ иҷро намуда, насли наврасро дар руҳияи ватандӯстӣ, хештаншиносӣ ва арҷ гузоштан ба муқаддасоти миллӣ тарбия намоем.

Раёсати Хадамоти муҳоҷират дар шаҳри Душанбе