Заминаи асосии ҳуқуқиро дар мубориза бар зидди экстремизм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон санади меъёрии ҳуқуқии махсус, қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди экстремизм (ифротгароӣ)» аз 08.12.2003 Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Консепсияи ягонаи Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба мубориза бар зидди терроризм ва экстремизм (ифротгароӣ) аз 28.03.2006 ва Консепсияи Созмони ҳамкории Шанхай оид ба муқовимат ба экстремизм (ифротгароӣ) аз 09.06.2017 ташкил медиҳад.
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди экстремизм (ифротгароӣ)» аз 08.12.2003 мафҳумҳои экстремизм ва амали экстремизмро чунин шарҳ додааст.
Экстремизм, ин изҳори фаъолияти ифротии шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ба даъвати нооромӣ, дигаркунии сохти конститутсионӣ дар давлат, ғасби ҳокимият ва тасарруфи салоҳияти он, ангезонидани наҷодпарастӣ, миллатгароӣ, бадбинии иҷтимоӣ, мазҳабӣ мебошад.
Амали экстремистӣ бошад чунин шарҳ дода шудааст, фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва ё воқеи вобаста ба банақшагирӣ, ташкилкунӣ, тайёр кардан ва иҷрои амалҳое (кирдорҳое) мебошанд, ки барои иҷрои мақсадҳои муайян равона карда шудаанд.
Аз он ҷумла, ба тарзи маҷбурӣ тағйир додани сохти конститутсионӣ ва халалдор сохтани ягонагии Ҷумҳурии Тоҷикистон; зарар расонидан ба амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон; ғасб ё тасарруфи салоҳияти ваколатҳои ҳокимият; ташкил кардани гурӯҳҳои мусаллаҳи ғайриқонунӣ; амалӣ гардонидани фаъолияти террористӣ; ангезонидани муноқишаҳои наҷотӣ, миллӣ ё динӣ, инчунин муноқишаҳои иҷтимоӣ, ки ба зуроварӣ ё даъват ба зуроварӣ алоқаманд аст; паст задани шаъни миллӣ; ба амал овардани бетартибиҳои оммавӣ, авбошӣ ва харобкорӣ бо сабабҳои душмани ё бадбинии идеологӣ, сиёсӣ, наҷодӣ, миллӣ ё динӣ ва ё бо сабабҳои бадбинӣ ё душмани нисбати ягон гурӯҳи иҷтимоӣ; ташвиқоти ягона будан, бартари доштан ё номукаммалии шахрвандон бо хусусиятҳои муносибати онҳо ба дин, тамоюли иҷтимоӣ, наҷодӣ, миллӣ ва ё забонии онҳо; даъватҳои оммавӣ барои амалӣ гардонидани фаъолияти мазкур ё иҷрои амалҳои номбаршуда; маблағгузорӣ ба фаъолияти мазкур ё расонидани кӯмак барои амали гаштани он, ҷудо кардани манзил, базаҳои таълимӣ, полиграфӣ, моддӣ-техникӣ, алоқаҳои телефонӣ, факсӣ, хизматрасонии иттилоотӣ, дигар воситаҳои моддӣ-техникӣ барои амали шудани ин фаъолият.
Дар ҳолати ба роҳ мондани чунин амалу рафторҳои дорои чунин мақсадҳо нисбати шахсони амаликунандаи он чораҳои пешгирикунандаи ҳуқуқии гуногун андешида мешавад.
Аз қабили ҷавобгарии ҷиноятӣ ва дигар оқибатҳои номусоидро барои анҷом додани фаъолияти экстремистӣ, Кодекси ҷиноятии ҶТ пешбинӣ кардааст. Вобаста аз ин дар моддаҳои 307 ва 307 бо иловаҳои 1,2,3,4 чунин таркибҳои ҷиноят муайян карда шудааст.
Барои анҷом додани ҷиноятҳои зикршуда, Кодекси ҷиноятии ҶТ ҷазоро дар намуди маҳрум сохтан аз озодӣ ҳадди аққал то 3 сол ва ҳадди аксар то 15 солро пешбинӣ кардааст.
Ҳамин тавр фаъолияти экстремистӣ фаъолияте мебошад, ки пояҳои давлат, асосҳо сохтори сиёсӣ ва иқтисодии онро заиф карда, боиси ба миён омадани нооромӣ дар ҷомеа мегардад, аз ин ру бояд ҳамаҷониба маҳкум ва пешгирӣ карда шавад.
Баҳрулло Ғайбуллоев,
мудири бахши Хадамоти муҳоҷират дар ноҳияи Айнӣ
